Met genoegen bieden wij u de jaarstukken 2023 aan.
Het jaar 2023 is om verschillende redenen weer een bijzonder jaar geworden. Met het voorleggen van de jaarstukken over 2023 is het college zich ervan bewust dat er in het begin van 2024 al veel gepasseerd is wat niet bekend was tijdens de afsluiting van 2023. In deze jaarstukken wordt teruggeblikt op 2023. Het is goed om hetgeen dat in jaar voorbij gekomen is ook vast te leggen in de jaarstukken over dat jaar. Dit in de wetenschap dat de kennis op verschillende gebieden nu anders is.
De gevolgen van Corona leken begin 2023 achter de rug, maar de oorlog in Oekraïne ging het tweede jaar in en in het najaar ontstond een volgend conflict in het Midden-Oosten waarvan de effecten wereldwijd merkbaar werden. Mede door deze conflicten werden de prijzen van grondstoffen, lonen en diensten hoger en hoger en dat raakte onze inwoners maar ook ‘ons’ als gemeentelijke organisatie. Halverwege 2023 viel het kabinet en werden nieuwe verkiezingen noodzakelijk in ons land. Eind 2023 was niet bekend dat er, tot het moment van schrijven van dit voorwoord, nog geen nieuw kabinet geïnstalleerd zou zijn. Los daarvan constateert het college dat er ook veel bereikt is waarvan onze inwoners nu en op termijn ook de vruchten van kunnen plukken. In dit voorwoord blikken wij op een aantal zaken terug.
Concept-jaarverslag
Het concept-jaarverslag hebben wij eerder dit voorjaar met u gedeeld. Hierin heeft u de speerpunten voor 2023 kunnen lezen inclusief de status hiervan. Met behulp van de gekleurde vlaggetjes kunt u lezen of een speerpunt is opgepakt, uitgevoerd, ingang is gezet of tot een lopend proces is gemaakt. In deze jaarstukken vindt u dit ook terug. De voortgang op het Collegeprogramma is eveneens hierin opgenomen. In de raadsinformatiebrief bent u ook geïnformeerd over het feit dat de jaarstukken dit jaar later zijn opgeleverd dan in voorgaande jaren.
Internationale conflicten van invloed
De internationale conflicten zijn op verschillende manieren van invloed geweest op onze gemeente. De opvang van vluchtelingen uit Oekraïne is in 2023 bijvoorbeeld verlengd tot maart 2025. In de loop van 2023 is gestart met het organiseren van langdurige opvang door middel van de bouw van tijdelijke woningen. Een ander belangrijk effect betrof de inflatie die in de eerste helft van 2023 tot een voor Nederland ongekende hoogte kon stijgen tezamen met de stijging van rente op geleend geld. In de tweede helft van 2023 leek de inflatie te temperen. Desalniettemin bleek het noodzakelijk om verschillende budgetten bij te moeten stellen.
Kabinet
Het vallen van het kabinet in de zomer van 2023 leidde tot nieuwe verkiezingen in november 2023. De uitkomst is bekend. Waar het nu demissionaire kabinet en VNG het voor de val het kabinet bijna eens leken te zijn over de structurele aanpassing van de financiering van het Gemeentefonds, zijn alle gesprekken ‘on hold’ gezet. Op advies van de VNG hebben alle gemeenten in de begroting 2024 het bestaande beleid voortgezet. Met een korting op het gemeentefonds voor 2026 en 2027 leidde dat tot een tekort in de begroting. De verwachtingen met betrekking tot het aanpassen van het Gemeentefonds zijn inmiddels ook door VNG naar beneden bijgesteld.
Gerealiseerde doelen
In 2023 zijn opnieuw een aantal merkbare doelen gerealiseerd. Woningbouw voor onze
inwoners heeft hoge prioriteit en het college heeft stappen gemaakt in de ontwikkeling van
Lange Weeren. Zichtbaarder zijn de werkzaamheden aan de Derde Ontsluitingsweg en de Julianaweg. De oplevering van de derde ontsluitingsweg wordt voorzien in de zomer van 2024.
In december 2023 heeft de raad ingestemd met de stappen om gronden te verwerven in de Purmer. Een belangrijke ontwikkeling voor de toekomst van onze jonge inwoners. Met de ontwikkeling van de Purmer is een proces in gang gezet om een aantal planologische zaken in gang te zetten met als uiteindelijk doel ruimte voor de bedrijven in onze gemeente en een nog mooiere bebouwde kom van Volendam te realiseren.
Ook is er werk gemaakt met het verder verbeteren van de dienstverlening. Een van de direct merkbare besluiten is het vervangen van de CAI voor een toekomstgericht glasvezelnetwerk. Aan het einde van 2023 konden definitieve afspraken worden gemaakt over vorming van een Joint Venture die het netwerk gaat bouwen en beheren. In september 2023 was reeds gestart met de aanleg. De voorbereidingen zijn getroffen voor de Omgevingswet waarbij de programma’s voor Duurzaamheid en Waterfront als eerste opgepakt worden. Voor het onderhoud van onze kapitaalgoederen zijn nieuwe beheersplannen vastgesteld en, specifiek voor onze inwoners, zijn plannen van aanpak opgeleverd op het gebied van eenzaamheid, gezond en vitaal opgroeien en ouder worden.
Financieel resultaat
De jaarrekening vormt een spiegel van de begroting. De begroting voor 2023 is op 3 november 2022 in primaire vorm vastgesteld. Met verschillende besluiten heeft de raad de begroting geactualiseerd tot en met de Winternota 2023. Het overzicht van primaire begroting naar definitieve begroting treft u aan in de jaarstukken. In de paragraaf bedrijfsvoering wordt een rechtmatigheidsverantwoording afgelegd door het college over het boekjaar 2023.
Over 2023 is een beperkt positief resultaat geboekt van € 1,1 miljoen op de reguliere bedrijfsvoering. In het raadsvoorstel behorende bij deze jaarstukken worden voorstellen gedaan over de bestemming van het resultaat.
Het positieve resultaat wordt veroorzaakt door een diversiteit van grotere en kleinere verschillen binnen de 6 programma's. De meeste verschillen zijn ontstaan ná het opstellen van de Winternota.
Lagere uitgaven op met name de kapitaalgoederen hebben geleid tot een lagere onttrekking uit de onderhoudsreserves en hebben daarmee geen effect op het exploitatieresultaat. In 2024 wordt niet meer gewerkt met onderhoudsreserves maar voorzieningen en wordt een andere systematiek gehanteerd.
Tot slot
In de afgelopen jaren gaf de financiële positie van onze gemeente een positief beeld naar de toekomst. Als gevolg van de inmiddels bekende keuzes van het demissionaire kabinet ziet de financiële positie er minder goed uit. Hoewel de balans er solide uitziet zijn de verwachtingen over de exploitatie voor de komende jaren voor nu niet positief. In 2024 zijn hier inmiddels maatregelen voor getroffen om bij te kunnen sturen.
Het college van burgemeester en wethouders